Bağlama, Türk müziğinin en yaygın ve önemli telli çalgılarından biridir. Geleneksel olarak Türk halk müziğinde ve Türk sanat müziğinde yaygın bir şekilde kullanılan bir enstrümandır. İsmi, "bağlamak" fiilinden gelir ve tellerin enstrümanın gövdesine bağlandığı yapısından kaynaklanır. Bağlama, çalınma şekline göre değişik adlar alabilir; en yaygın olanları "divan sazı", "bozuk saz" ve "cura" gibi isimlerdir.
Bağlamanın Tarihçesi Nedir?
Bağlamanın tarihçesi oldukça eskiye dayanır. Kökeniyle ilgili kesin bir bilgi olmamakla birlikte, Orta Asya Türk boylarının göçleri ve etkileşimleri sonucunda geliştiği düşünülmektedir. Orta Asya'dan Anadolu'ya göç eden Türkler, beraberlerinde çalgılarını da getirmiş olabilirler. Bağlama, zaman içinde Anadolu'da gelişmiş ve Türk müziğinde önemli bir yer edinmiştir.
Bağlama Çeşitleri Nelerdir?
Bağlamanın ilk örneklerine dair bilgiler oldukça sınırlıdır ve tarih boyunca pek çok farklı versiyonu olmuştur. Anadolu'nun farklı bölgelerinde ve farklı kültürel gruplarda farklı tiplerde bağlamalar geliştirilmiştir. Ancak, günümüzde en yaygın olarak kullanılan bağlama, genellikle akortları ve gövde yapısıyla tanınan Bozuk Düzen Bağlama'dır.
Genel bağlama çeşitleri,
- Divan Sazı: Divan sazı, klasik Türk müziğinde kullanılan bir bağlama türüdür. Genellikle İstanbul'da ve Batı Anadolu'da yaygındır. Divan sazının gövde ve boyutları, diğer bağlama türlerine göre daha büyük olabilir. Telleri genellikle ince naylon ya da ipek tellerden yapılır. Divan sazı, genellikle klasik Türk müziği eserlerinin icrasında tercih edilir.
- Bozuk Saz: Bozuk saz, en yaygın bağlama türlerinden biridir ve genellikle Türk halk müziğinde kullanılır. Adını, teli düzgün bir şekilde akort edilmediği için "bozuk" olarak bilinmesinden alır. Bozuk sazın gövdesi genellikle küçük ve oval şekildedir. Telleri genellikle ince naylon ya da ipek tellerdir. Bozuk saz, Türk halk müziği türlerinde, özellikle türkülerde ve yöresel müziklerde sıkça kullanılır.
- Cura: Cura, bağlamanın en küçük ve en yüksek perdeli türlerinden biridir. Gövdesi diğer bağlama türlerine göre daha küçük ve ovaldir. Cura, genellikle Doğu Anadolu'da yaygındır. Telleri ince ve yüksek perdeden oluşur. Cura, genellikle hızlı çalınan ezgilerde ve virtüözik parçalarda kullanılır.
- Meydan Sazı: Meydan sazı, Karadeniz bölgesinde yaygın olarak kullanılan bir bağlama türüdür. Diğer bağlama türlerinden farklı olarak, meydan sazının gövdesi yuvarlak ve daha büyük bir yapıya sahiptir. Telleri genellikle kalın ve telleri daha sert malzemeden yapılır. Meydan sazı, genellikle Karadeniz türkülerinin icrasında tercih edilir.
- Üç Telli Bağlama: Üç telli bağlama, diğer bağlama türlerine göre daha az yaygın olan bir türdür. Gövdesi diğer bağlama türlerine benzer şekilde olabilir ancak telleri üç adettir. Bu tür bağlamalar genellikle Türk müziği eğitiminde kullanılır ve daha az yaygın olarak performanslarda görülür.
Bağlamanın Yapısı
Bağlama, çoğunlukla ahşap bir gövdeye ve bu gövde üzerine gerilmiş tellere sahiptir. Geleneksel olarak akortları, bağlamanın gövdesinin üst kısmında bulunan burgular aracılığıyla yapılır. Ancak, modern bağlamalarda burgulu sistemlerin yanı sıra makaralı sistemler de kullanılmaktadır. Bağlamanın telleri genellikle naylon, metal ya da ipek malzemelerden yapılır.
Bağlamanın Kullanıldığı Müzik Türleri
Bağlama, çeşitli müzik türlerinde kullanılmakla birlikte, özellikle Türk halk müziği ve Türk sanat müziğinde önemli bir yere sahiptir. Ayrıca, Türküler, ilahiler ve pek çok geleneksel Türk şarkısında da bağlama sıklıkla kullanılmaktadır.
Bağlama Türk müziğinin önemli bir parçasıdır ve zengin bir tarihçesi vardır. Anadolu'nun farklı bölgelerinde farklı versiyonları bulunan bu enstrüman, Türk kültürünün ve müziğinin temel taşlarından biridir.
WhatsApp ile Paylaş